Αύξηση των μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα και πτώση στην ευρύτερη Ευρώπη για το 2024

Παλαιστίνιοι μετανάστες αφήνουν πίσω τους την Γάζα και περιμένουν να μεταφερθούν ασφαλώς στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο. (Φωτογραφία / Xinhua)

Η μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη πήρε νέα τροπή το 2024. Αν και οι αφίξεις μειώθηκαν σημαντικά σε σχέση με το 2023, οι πολιτικές και κοινωνικές συζητήσεις γύρω από τη μετανάστευση εντάθηκαν, αναδιαμορφώνοντας την προσέγγιση της ηπείρου σε αυτό το σχεδόν μόνιμο πλέον ζήτημα. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης παρατηρήθηκε αύξηση της αντι-μεταναστευτικής ρητορικής, πολιτικές ανακατατάξεις και αμφιλεγόμενα μέτρα πολιτικής, καθώς τα κράτη προσπαθούσαν να διαχειριστούν το μεταναστευτικό πρόβλημα.

Παρά τη σημαντική μείωση των παράνομων διελεύσεων — μόλις πάνω από 190.000 μετανάστες μπήκαν στην Ευρώπη το 2024, σε σύγκριση με σχεδόν 300.000 την προηγούμενη χρονιά — η πολιτική αντίδραση παρέμεινε έντονη. Η πτώση των αφίξεων δεν αποφόρτισε τις εντάσεις, αντίθετα, ενίσχυσε τις συζητήσεις για αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα και πιο περιοριστικές πολιτικές μετανάστευσης. Η κατακερματισμένη προσέγγιση της ΕΕ στο θέμα της μετανάστευσης έχει προκαλέσει σφοδρές κριτικές, τονίζοντας την έλλειψη μιας ενιαίας, βιώσιμης λύσης.

Στην Ελλάδα, οι αριθμοί μετανάστευσης ακολούθησαν αντίθετη πορεία σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, καταγράφοντας αύξηση 25% σε σχέση με το 2023. Περισσότεροι από 50.000 αιτούντες άσυλο εισήλθαν στη χώρα, καθιστώντας την νέο κέντρο υποδοχής μεταναστών στην Ευρώπη. "Αν και οι αριθμοί έχουν μειωθεί συνολικά, οι περισσότερες αφίξεις τώρα προέρχονται από την Ελλάδα, ενώ παλαιότερα η Ιταλία δεχόταν περισσότερους μετανάστες μέσω Λιβύης," δήλωσε ο Αλέξανδρος Ζαβός, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής Ελλάδας. "Για την Ελλάδα, η διαχείριση περίπου 20.000 – 30.000 μεταναστών ετησίως μέχρι πέρυσι ήταν διαχειρίσιμη," πρόσθεσε.

Η Ιταλία ακολούθησε μια αμφιλεγόμενη πολιτική μετανάστευσης, αναθέτοντας την επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου σε κέντρα στην Αλβανία. Ενώ κάποιοι το υποδέχτηκαν ως μια πρακτική λύση, άλλοι το καταδίκασαν — μεταξύ αυτών και ο πρώην Υπουργός Μετανάστευσης της Ελλάδας, Γιάννης Μουζάλας, ο οποίος το χαρακτήρισε παραβίαση των διεθνών συμφωνιών. "Παρά την σοβαρή κρίση του 2015-2016, η ΕΕ απέτυχε να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη πολιτική μετανάστευσης για να διαχειριστεί το ζήτημα αποτελεσματικά, επικεντρωμένη στη διευκόλυνση της ακροδεξιάς ρητορικής κατά των μεταναστών, αντί να εκμεταλλευτεί τα πιθανά οφέλη της μετανάστευσης," δήλωσε χαρακτηριστικά.

Πολλές χώρες της ΕΕ επέστρεψαν στους ελέγχους των συνόρων σε σημεία της ζώνης Σένγκεν που είχαν παραμείνει ανοιχτά. Κάποιοι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτή η κίνηση ενδέχεται να απειλήσει τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ. "Αυτό δεν είναι έκπληξη, αλλά αν τα μέτρα ελέγχου συνεχιστούν για πολύ, η βασική αρχή αλληλεγγύης της ΕΕ μπορεί να χαθεί," ανέφερε ο Αλέξανδρος Ζαβός. "Με χώρες να αρνούνται να δεχτούν μετανάστες, κινδυνεύει ένας βασικός πυλώνας της Ένωσης, αφήνοντάς την να εξελιχθεί σε μια απλή οικονομική συμμαχία," πρόσθεσε.

Καθώς το 2024 πλησιάζει στο τέλος του, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν η Ευρώπη θα συνεχίσει να αναζητά αποσπασματικές λύσεις ή αν θα προχωρήσει σε μια ενιαία στρατηγική για τη μετανάστευση. Τα μέτρα όπως οι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα και οι συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ έχουν ανακουφίσει ορισμένα άμεσα προβλήματα, αλλά έχουν δημιουργήσει ανησυχίες για την αλληλεγγύη και την ακεραιότητα της ΕΕ. Το επόμενο έτος θα κρίνει αν η Ευρώπη θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τη μετανάστευση με μια συνεκτική και μακροπρόθεσμη πολιτική.