Σχόλιο: Το Διεθνές Σύστημα και οι Σινοαμερικανικές Σχέσεις

Του Γιώργου Ν. Τζογόπουλου

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στην πόλη Τιαντζίν, ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ μίλησε για την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Διακυβέρνησης. H κινεζική πρόταση εντάσσεται στη δημόσια συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπίζονται καλύτερα τα προβλήματα και οι προκλήσεις τη σημερινή εποχή. Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ενώ σε λίγες βδομάδες θα πραγματοποιηθεί η φετινή Γενική Συνέλευση στη Νέα Υόρκη. Παρόλο που η σημασία των Ηνωμένων Εθνών είναι θεωρητικά κομβική για το διεθνές σύστημα, στην πράξη επικρατεί συχνά η μονομέρεια.

H Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Διακυβέρνησης έχει πέντε πτυχές, συγκεκριμένα την ισότητα, το διεθνές δίκαιο, την πολυμέρεια, την ανθρωποκεντρική προσέγγιση και τα πρακτικά αποτελέσματα. Συνδέεται, παράλληλα, με τη βασική αρχή της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής για ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ Κίνας και άλλων χώρων. Στο πλαίσιο αυτό, η κατάσταση των σινοαμερικανικών σχέσεων αποτελεί θεμέλιο σταθερότητας. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών, μάλιστα, δείχνουν πως τόσο η Κίνα όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι προσηλωμένες στη συνέχιση του διαλόγου. Οι τηλεφωνικές συνομιλίες των Υπουργών Εξωτερικών Ουάνγκ Γι και Μάρκο Ρούμπιο και των Υπουργών Άμυνας Ντονγκ Τζουν και Πιτ Χέγκσεθ αποτελούν βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.

Υπενθυμίζεται πως ύστερα από την τηλεφωνική επικοινωνία της 5ης Ιουνίου 2025 μεταξύ των Προέδρων Σι Τζινπίνγκ και Ντόναλντ Τραμπ η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πραγματοποιήσει πρόοδο στο πεδίο των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Ακόμα δεν έχει επιτευχθεί οριστικός διακανονισμός αλλά συνεχίζονται οι διεργασίες ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μία αμοιβαία επωφελή εμπορική συμφωνία. Oι διεργασίες αναμένεται να συνεχιστούν τουλάχιστον μέχρι τις 11 Νοεμβρίου σύμφωνα με κοινή απόφαση των δύο χωρών που ελήφθη στις 11 Αυγούστου.

Οι σινοαμερικανικές εμπορικές διαπραγματεύσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία λόγω του μεγέθους της κινεζικής και της αμερικανικής οικονομίας. Από εκεί και πέρα, το ερώτημα που τίθεται είναι αν Πεκίνο και Ουάσιγκτον μπορούν να επεκτείνουν ουσιαστικά τις διαβουλεύσεις τους στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας. Πριν από την πρόσφατη τηλεφωνική τους συνομιλία οι Υπουργοί Εξωτερικών Ουάνγκ Γι και Μάρκο Ρούμπιο είχαν ήδη συναντηθεί στην Κουάλα Λουμπούρ τον περασμένο Ιούλιο. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τους Υπουργούς Άμυνας Ντονγκ Τζουν και Πιτ Χέγκσεθ, οι οποίοι δεν είχαν προσωπική συνάντηση από τότε που ορκίστηκε πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ. Και μόνο το γεγονός πως συνομίλησαν στο τηλέφωνο είναι άξιο αναφοράς.

Οι θέσεις της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών είναι γνωστές. Ζητούμενο είναι η εύρεση τρόπου συμβίωσης με σκοπό τη συμβολή των δύο χωρών στην παγκόσμια ειρήνη και ευημερία. Σύμφωνα με την αμερικανική ανακοίνωση μετά τη συνομιλία των Υπουργών Άμυνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιδιώκουν τη σύγκρουση με την Κίνα ούτε τον στραγγαλισμό της. Οι ειλικρινείς και εποικοδομητικές συνομιλίες βοηθούν ακόμα και όταν υπάρχουν σημαντικές διαφορές που δεν είναι εύκολο να επιλυθούν.

Τέλος, ακόμα μία θετική είδηση, όπως αυτή μεταδίδεται από αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, αφορά της επικείμενη επίσκεψη στην Κίνα διακομματικής ομάδας Αμερικανών βουλευτών από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Θα πρόκειται για την πρώτη σχετική επίσκεψη ύστερα από το 2019. Φαίνεται, λοιπόν, πως υπάρχει διάθεση εντατικοποίησης του διαλόγου σε διαφορετικά επίπεδα. Τις επόμενες βδομάδες ίσως εξαχθούν πιο ασφαλή συμπεράσματα για την πορεία των σινοαμερικανικών σχέσεων επί διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ. H Kίνα, από τη δική της πλευρά, επιθυμεί τη βελτίωση των σχέσεών της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς, με τον τρόπο αυτό, μπορεί πιο εύκολα να εκπληρώσεις τις φιλοδοξίες της. Βέβαια, τόσο η σημερινή αστάθεια του διεθνούς συστήματος όσο και η εμπειρία του παρελθόντος επιτάσσουν επιφυλακτική προσέγγιση.